Staw barkowy to najbardziej mobilny staw w ludzkim ciele – daje ogromny zakres ruchu, ale niestety, właśnie przez to jest szczególnie narażony na przeciążenia i urazy. Jednym z częstszych problemów w obrębie barku jest uszkodzenie obrąbka stawowego, znane jako uraz typu SLAP.
Czym jest SLAP?
SLAP to skrót od Superior Labrum Anterior Posterior – oznacza uszkodzenie górnej części obrąbka stawowego, w miejscu, gdzie przyczepia się ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia (bicepsa). To właśnie ten przyczep odpowiada m.in. za stabilizację barku, szczególnie przy ruchach dynamicznych i siłowych.
Przyczyny uszkodzenia SLAP
Urazy SLAP mogą wystąpić zarówno nagle, jak i rozwijać się przewlekle. Najczęstsze mechanizmy to:
- Nagły uraz – np. upadek na wyprostowane ramię, szarpnięcie dużego ciężaru, gwałtowne napięcie bicepsa
- Przeciążenie przewlekłe – intensywne rzuty, praca z rękami uniesionymi ponad głowę, wcześniejsze zwichnięcia
Na SLAP szczególnie narażeni są sportowcy dyscyplin rzutowych (siatkówka, baseball, pływanie), ale uraz ten może dotyczyć również osób pracujących fizycznie lub wykonujących powtarzalne ruchy rękami.
Typy uszkodzenia SLAP
Wyróżnia się cztery główne typy urazu SLAP:
- SLAP I – postrzępienie obrąbka, bez jego oderwania
- SLAP II – oderwanie górnej części obrąbka od panewki
- SLAP III – rozerwanie obrąbka typu „rączka od wiadra”, jego fragment wpada do wnętrza stawu
- SLAP IV – jak SLAP III, ale z dodatkowym uszkodzeniem ścięgna bicepsa
Objawy uszkodzenia SLAP
Uszkodzenie SLAP może dawać objawy o różnym nasileniu, w zależności od stopnia urazu. Najczęściej pacjenci zgłaszają:
- Ból z przodu barku przy unoszeniu ręki, zwłaszcza z obciążeniem
- Ból przy zakładaniu ręki za plecy
- Trudność w położeniu dłoni na przeciwnym barku
- Osłabienie siły, spadek precyzji np. rzutu
- Uczucie przeskakiwania, trzeszczenia w barku
Jak wygląda leczenie?
W przypadku niewielkiego uszkodzenia, leczenie zaczyna się od rehabilitacji – celem jest poprawa stabilizacji, zakresu ruchu i siły mięśniowej. Jeśli objawy nie ustępują lub mamy do czynienia z większym uszkodzeniem (SLAP III–IV), konieczne może być leczenie operacyjne – zwykle artroskopia i rekonstrukcja obrąbka z użyciem specjalnych kotwic.
Rehabilitacja barku po zabiegu SLAP – etapy
Rehabilitacja pooperacyjna to kluczowy element powrotu do pełnej sprawności. Proces ten jest wieloetapowy i zawsze indywidualnie dostosowany do pacjenta. Przebieg rehabilitacji zależy od:
- Rodzaju uszkodzenia
- Zakresu operacji
- Sprawności pacjenta przed urazem
- Systematyczności i zaangażowania w ćwiczenia
- Oczekiwań (np. powrót do sportu wyczynowego vs. aktywność rekreacyjna)
Poniżej ogólny podział na fazy rehabilitacji:
🔹 FAZA I – Pooperacyjna (1–4 tydzień)
Celem jest ochrona barku, ograniczenie bólu i obrzęku. Ręka jest unieruchomiona w ortezie, zaczynamy delikatne ruchy bierne w bezpiecznym zakresie.
🔹 FAZA II – Aktywny ruch (4–6 tydzień)
Wprowadzamy aktywne ruchy w kontrolowanym zakresie, pracujemy nad poprawą elastyczności, stopniowo zwiększamy zakres ruchu.
🔹 FAZA III – Wczesne wzmacnianie (6–12 tydzień)
Czas na wzmacnianie mięśni stabilizujących bark – szczególnie stożka rotatorów i mięśni łopatki. Ćwiczenia są indywidualnie dostosowane do możliwości pacjenta.
🔹 FAZA IV – Zaawansowane wzmacnianie (12 tydzień – 6 miesiąc)
To etap przygotowania do powrotu do pełnej aktywności – w tym do sportu. Wprowadzamy trening siłowy, dynamiczny, pracę nad koordynacją i szybkością.
Uwaga: Przejście do kolejnej fazy rehabilitacji zależy nie tylko od czasu, ale przede wszystkim od osiągnięcia określonych celów funkcjonalnych. Jeśli cele nie są spełnione – kontynuujemy aktualną fazę. Zbyt szybkie „przeskakiwanie” między etapami może wydłużyć cały proces.
Podsumowanie – bólu barku i rehabilitacji barku
Uszkodzenie SLAP to poważny problem, ale przy odpowiednio prowadzonym leczeniu i rehabilitacji – powrót do pełnej sprawności jest jak najbardziej możliwy. Kluczem jest szybka diagnoza, indywidualne podejście i regularna praca nad funkcją barku.
🔹 Masz objawy bólu barku?
🔹 Podejrzewasz, że to coś więcej niż przeciążenie barku?
🔹 A może jesteś po operacji barku i chcesz wiedzieć, jak powinna wyglądać Twoja rehabilitacja?
Skontaktuj się – pomogę Ci wrócić do formy!
Pozdrawiam,
Piotr
Autor:
Piotr Lachowicz
Fizjoterapeuta ortopedyczny i sportowy
Fizjoterapia Mińsk Mazowiecki